Đại dịch COVID-19 rồi cũng sẽ qua nhưng gánh nặng nó để lại ở trên vai người lao động, trong đó có phụ nữ thật to lớn, dù cho họ chính là người nước nào hay là thực hiện nghề gì. Giải pháp nào giúp cho đỡ phụ nữ sau dịch?
Khi các nước tuyên bố cách ly toàn xã hội, hàng triệu phụ nữ, đặc biệt chính là nữ giới thực hiện trong khu vực dịch vụ (khách sạn, du lịch, lữ hành…), khu vực kinh tế phi chính thức (bán hàng rong, các công việc không có hợp đồng) và trong các nhà máy sản xuất/chế biến/gia công hàng xuất khẩu bị mất việc làm. Nếu họ may mắn giữ đã được việc thì mức lương hoặc số giờ thực hiện bị giảm đi rõ rệt. Và điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của bản thân , gia đình họ, do phải giảm chi phí cho đồ ăn, chăm sóc sức khỏe, nước sạch , vệ sinh, thuê nhà và học tập, nghỉ ngơi.
Theo một điều tra của Tổng cục Thống kê, năm 2016 tổng số lao động phi chính thức tại Việt Nam chính là hơn 18 triệu người, trong đó nữ chiếm hơn 44% (khoảng gần 8 triệu người). Có thể nói đại dịch COVID-19 đã tác động đến sinh kế , và an ninh lương thực của phần lớn lao động phi chính thức cùng gia đình họ.
Chị Lý Thị Dự, 30 tuổi, người dân tộc H’Mông, sống ở thôn Phú Thịnh, xã Đắk Nang, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông. Gia đình chị có bố chồng già yếu và ba con nhỏ, nguồn thu nhập ít ỏi từ canh tác lúa. Năm nay, do hạn hán kéo dài, hiện tại gia đình chị nhiều hôm chưa có gạo ăn. “Trước đây chưa có dịch mà thiếu lúa tôi còn đi thực hiện thuê hái tiêu, hái cà phê, nhặt điều được. Bây giờ dịch nên không ai thuê nữa, chưa có tiền mua đồ ăn, tôi toàn phải đi mua nợ hoặc ăn ít rau hái ngoài vườn, hái ở trên rừng.” – Vừa địu con trên lưng chị Dư vừa ngậm ngùi.
Chị Lý Thị Dự, 30 tuổi, người dân tộc H’Mông nhận gói trợ giúp khẩn cấp
Nghiên cứu của ActionAid Quốc tế tại Việt Nam với nhóm lao động phi chính thức tại hai thành phố Hải Phòng , Hồ Chí Minh năm 2016 cũng cho thấy có gần 90% các lao động này chưa có hoặc chưa thể tiếp cận với bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, là những tấm lưới nâng đỡ họ trong các tình huống như đại dịch lần này.
Nhằm góp phần nhỏ của mình vào nỗ lực phòng chống dịch của chính phủ , cộng đồng các cấp, Quỹ Hỗ trợ chương trình dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV) đã huy động nguồn lực của mình , các nhà tài trợ giúp cho hơn 10 nghìn người ở các địa phương (mà chị Dự , và gia đình chính là một trường hợp trong số đó) gói hỗ trợ khẩn cấp trong dịch và gói phục hồi sinh kế sau dịch, bao gồm hỗ trợ con giống , các trang thiết bị khác để tạo nguồn sinh kế thay thế bền vững cho bà con.
Đại dịch cũng đã cho thấy nhiều nước nghèo hơn đã chống dịch tốt hơn các nước giàu. Hầu hết các nước làm tốt hơn có điểm chung trong các chính sách chuẩn bị , và đối phó với đại dịch:
Đầu tư lâu dài , và thích đáng vào y tế công cộng và y tế cơ sở, làm tiêm chủng mở rộng
Đảm bảo tiếp cận thông tin về đại dịch , và y tế công cộng miễn phí , chỉ bằng các ngôn ngữ khác nhau
Tiếp cận với nước sạch , và vệ sinh môi trường
Có sự tham gia thực chất của nữ giới vào tiến trình ra quyết định đối với các biện pháp trong mùa dịch
Liệu đây có phải là những gợi ý chính sách tốt cho Việt Nam với các chương trình sau dịch?
“AFV là một quỹ đến từ thiện xã hội của Việt Nam đã được thành lập năm 2016. Nhằm hỗ trợ các đối tượng khó khăn, Quỹ đã , và đang thực hiện các chương trình dài hạn tại một số vùng trở ngại ở trên nhiều địa bàn trong cả nước. Những chương trình do Quỹ thực hiện hướng tới việc xây dựng các giải pháp sinh kế, xã hội , và môi trường cho sự phát triển bền vững ở địa phương. Trong các chương trình AFV đã tham gia, phụ nữ luôn là trung tâm của quá trình nâng cao năng lực , ra quyết định nhằm gây nên thay đổi bền vững , và xây dựng cộng đồng an toàn”. Nhà báo Tạ Việt Anh, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ AFV.
Ngón tay bệnh nhi sau phẫu thuật. Ảnh do bệnh viện cung cấp.